LỄ ĐỨC MẸ DÂNG CHÚA
Ngày mồng 2 tháng Hai
______________
I.
LỊCH SỬ PHỤNG VỤ
Theo
tập nhật ký hành hương của bà Egeria người Tây Ban Nha, thế kỷ
IV, lễ này được mừng đầu tiên sau lễ Hiển Linh 40 ngày tại Giêrusalem
khoảng năm 381-384 trong đền thờ Chúa phục sinh với tất cả vẻ
long trọng như lễ Phục sinh. Đến thế kỷ V, lễ này lan ra khắp
Đông phương và được gọi là "cuộc gặp gỡ của Chúa Giêsu với
ông già Simêon", đến thế kỷ VII lan sang Rôma gọi là "lễ
Tẩy uế của Đức Maria" mừng vào ngày hai tháng Hai, sau lễ
Giáng sinh 40 ngày. Phụng vụ chú ý đến biến cố Mẹ Maria dâng Ấu
Chúa trong đền thờ, nên ý nghĩa phụng vụ ngày hai tháng Hai là
Lễ Đức Mẹ dâng Chúa hay là Hiến lễ của Chúa Giêsu. Đức Thánh Sergiô
I thành lập một cuộc rước cho ngày lễ. Về sau cuộc rước này có
tính cách thống hối, nên trước năm 1960, áo lễ Linh mục chủ sự
cuộc rước và làm phép nến là áo mầu tím. Lễ nghi làm phép và rước
nến bắt đầu từ thế kỷ X tượng trưng Chúa Giêsu là "Ánh Sáng
muôn dân" (Lc 2:32).
Năm
1969 lịch canh tân xác định hẳn lễ này là "lễ Đức Mẹ Dâng
Chúa".
II.
Ý NGHĨA PHỤNG VỤ
1.
Thánh Luca cặn kẽ trình thuật biến cố này đã diễn tiến theo luật
(Lc 2:22, 23, 24, 39) để chú trọng đến việc Đức Mẹ và Thánh Giuse
trung thành tuân hành luật Chúa truyền dạy và việc Chúa Giêsu
là Trưởng tử tự hiến và thuộc về Chúa Cha: "Hãy hiến dâng
cho Ta mọi con đầu lòng nơi con cái Israel" (Xh 13:2) và
"Từ Ai cập, Ta đã gọi Con Ta" (Hs 11:1). Khi dâng Hài
Nhi cho Chúa, Đức Mẹ và Thánh Giuse nhận biết Người là Con yêu
dấu của Thiên Chúa đã tuyển chọn (Lc 9:35) và thuộc về dân Do
Thái đã được tuyển chọn và hiến thánh (xem Đnl 7:6). Hai sự kiện
này ẩn chứa hai mầu nhiệm: Chúa Giêsu là Ngôi Lời nhập thể theo
dòng giống Israel, được tuyển chọn và hiến dâng để cứu chuộc loài
người.
Chính
Chúa Giêsu tự hiến dâng mình cho Chúa Cha. Ngài nói: "Hy
sinh và lễ vật Người chẳng màng, nhưng Người đã nắn nên con một
thân xác" (Dt 10:5) để rồi vâng theo thánh ý Chúa Cha, Ngài
hy hiến mạng sống để nên giá cứu chuộc loài người, nên Ngài nói:
"Này con xin đến" (Dt 10:7). Do đó, Hiến lễ của Chúa
Giêsu trong đền thờ Giêrusalem mở màn cho lễ Hy tế của Ngài sau
này trên đỉnh đồi Canvê. Thánh Anphong suy luận: "Mẹ Maria
ý thức rõ ràng Chúa Giêsu mà Mẹ dâng hôm nay làm lễ vật, một ngày
kia sẽ chịu sát tế trên thánh giá ... Chúa sẽ không phải chịu
chết trên thánh giá, nếu Mẹ không ưng thuận tự tình hiến dâng
Con."
Chúa
Thánh Linh mạc khải cho ông già Simêon (Lc 2:25-26) biết và tiên
báo sứ mệnh Cứu thế của Chúa Giêsu: "Mắt tôi đã thấy ơn Người
Cứu độ. Người đã dọn sẵn trước mắt muôn dân ánh sáng mặc khải
cho dân ngoại và vinh quang của Israel dân Người" (Lc 2:31-32).
Sứ mệnh Cứu thế của Chúa Giêsu cũng đã được tiên tri Isaia loan
báo 7 thế kỷ trước: "Ta sẽ đặt Người làm ánh sáng các dân
tộc, để ơn Cứu độ của Ta đạt thấu khắp cùng cõi đất" (Is
49:6). Ông Simêon cũng biết và tiên báo sứ mệnh Đồng Công cứu
chuộc rướm máu của Mẹ Maria: "Một mũi gươm sẽ đâm thâu lòng
bà" (Lc 2:35). Từ đó, nỗi bi đát luôn dày vò tâm can Mẹ,
nhất là trong cuộc khổ nạn bi hùng của Con Mẹ diễn ra giữa dân
Người. Hiệp với hiến lễ của Chúa Giêsu, Mẹ Maria khiêm hạ vâng
giữ luật tịnh tẩy như hiến lễ dâng lên Chúa. Là Mẹ Chúa Cứu Thế,
Mẹ được đặc ân Vô nhiễm và toàn trinh cả sau khi sinh Con, Mẹ
được miễn giữ luật tịnh tẩy. Nhưng Mẹ khiêm hạ tiến dâng hiến
lễ danh thơm tiếng tốt đó mà giữ luật tịnh tẩy như tất cả các
bà mẹ sinh con. Đức Khiêm hạ của Mẹ cũng như của Chúa Giêsu khởi
đầu ơn Cứu rỗi, đối lập với tính kiêu ngạo của con cựu xà hỏa
ngục và nguyên tổ là đầu mối sự đoạ trầm của loài người. Hiến
lễ Khiêm hạ của Mẹ cùng với Hiến lễ Mẹ dâng Ấu Chúa Giêsu để Người
chuẩn bị hy tế cứu đời, đã khởi đầu sứ mạng Đồng công cứu thế
của Mẹ. Thánh Anphong nói: "Mẹ Maria hiến dâng Con chịu chết,
không phải chỉ có một lần trong đền thờ, nhưng là ở từng giây
phút trong cuộc đời".
Lạy
Mẹ Maria yêu dấu! Con xin dâng mình con như hiến lễ hợp với Chúa
trên bàn tay Hiền Mẫu trinh trắng của Mẹ, cũng để đồng công với
Chúa và Mẹ trong việc cứu rỗi chính mình con và các linh hồn.
2.
Lễ Mẹ dâng Chúa cũng gọi là Lễ nến, vì cây nến cháy tượng trưng
Chúa Kitô là "Ánh Sáng muôn dân." Chủ tế làm phép nến
rồi cộng đồng rước nến. Giáo dân dùng nến đã làm phép để thắp
trong những trường hợp khó khăn hay bệnh hoạn. Rước nến thì trước
năm 700, Đức Giáo hoàng tại Rôma thường phát nến cho giáo dân
tham dự lễ Mẹ dâng Con và tổ chức cuộc rước nến, vừa để tôn vinh
Chúa Kitô là "Ánh Sáng muôn dân", vừa để cải hóa hủ
tục dân ngoại Rôma thường tổ chức hai cuộc rước đuốc linh đình:
*
Cuộc rước đuốc rất dâm đãng tại Lupercal trên đồi Palatina gọi
là Lupercalia từ ngày 2 tới 15 tháng 2 để kính thần Faunus là
thần phong phú của người và súc vật.
* Cuộc rước đuốc rất thần thoại kỷ niệm thần Céres cùng với thủ
hạ cầm đuốc băng qua núi đồi tìm ái nữ Proserpina đã bị Pluton
là diêm vương cưỡng đoạt. Proserpina trong câu chuyện thần thoại
này là hình bóng loài người đã bị diêm vương Satan cướp đoạt.
Céres tượng trưng Thiên Chúa không nỡ bỏ con, liền đốt đuốc là
Chúa Kitô tận tình tận lực đi tìm con.
Lạy
Mẹ Maria dấu yêu! Chúa Kitô là Ánh sáng đã giãi chiếu chan hòa
trên khắp thế gian, nhưng chưa tỏa chiếu được vào mọi tâm hồn.
Xin Mẹ cầu bầu cùng Chúa bật sáng bừng lên trong tâm hồn con và
những người tội lỗi để phá tan bóng tối tăm mù mịt tội lỗi, tính
hư nết xấu bao phủ tâm hồn chúng con; cho chúng con mặc lấy ánh
sáng, biến đổi chúng con trở thành con cái sự sáng, trở thành
ánh sáng. Được thông phần ánh sáng của Chúa, chúng con mới được
thông phần sự sống của Người. (xem Ga 1:4 và 2 Tm 1:10)
*
Theo ý nghĩa Phụng vụ Đông phương, lễ Mẹ dâng Chúa là cuộc trùng
phùng gặp gỡ của Chúa Giêsu với loài người mà trung gian là ông
già Simêon và nữ tiên tri Anna. Trong suốt cuộc đời công chính
đạo hạnh, ông Simêon hằng ngóng đợi niềm an ủi của Israel cũng
là ơn Cứu độ của muôn dân. Khi cuộc đời xế chiều, ông được linh
cảm đến đền thờ gặp gỡ Ấu Chúa, được ẵm Chúa trên tay, nên ông
được toại nguyện và chúc tụng Chúa là Đấng Cứu Thế, là Ánh Sáng
muôn dân và là vinh quang của Israel (Lc 2:25-32). Bà Anna cũng
gần một thế kỷ đêm ngày kiêng chay cầu nguyện trong đền thờ. Giờ
đó, bà cũng được trùng phùng gặp gỡ Ấu Chúa. Bà tán tạ Chúa và
nói về Ngài cho mọi người ngóng đợi sự giải thoát của Giêrusalem
(Lc 2:36-38).
Thực
ra, sau khi nguyên tổ loài người sa đoạ, Thiên Chúa đã mở cuộc
đối thoại với loài người qua các tiên tri và sau hết qua Chúa
Kitô (Dt 1:1-2) về chính mình Ngài và về thánh ý nhiệm mầu của
Ngài liên quan tới phần rỗi loài người. Cuộc đối thoại của Thiên
Chúa như vậy gọi là mặc khải và đã ghi chép lại trong Thánh kinh.
Nhưng mầu nhiệm Nhập thể Giáng sinh mới là diệu kế và là địa điểm
để Thiên Chúa chính thức gặp gỡ loài người do biến cố Ngôi Lời
bỏ quên chức vị Thiên Chúa của Ngài mà hạ cố xuống trần gian kết
hợp với bản tính loài người để xe duyên đất với trời, Thiên Chúa
với loài người. Chẳng những gặp gỡ loài người, Chúa ở cùng loài
người trong cuộc ký thế 33 năm và còn tiếp tục ở cùng loài người
trong Bí tích Thánh Thể cho tới ngày thế mạt. Đó chính là diệu
kế toại nguyện của tình Thiên Chúa yêu thương loài người chúng
ta đến tận cùng.
Lạy
Chúa, nhờ lời Đức Trinh Nữ cầu bầu, xin cho chúng con được tới
gặp gỡ Chúa trong sự thánh thiện và sự thanh trong của tâm trí
(Đức Gioan Phaolô II). Lạy Mẹ Maria! Xin Mẹ giúp chúng con dọn
lòng thanh sạch và sốt sắng tình mến mỗi lần chúng con rước lễ
để gặp gỡ thân mật và liên kết chặt chẽ với Chúa Giêsu Thánh Thể
như Người chờ mong.
III.
Ý NGHĨA LỜI CHÚA TRONG THÁNH LỄ
Bài
đọc I: Malakia 3:1-4
Bài
này ám chỉ rằng Hiến lễ của Chúa Giêsu trong đền thờ tiên báo
sứ mạng Hy tế sau này của Người trên đồi Canvê. Ngài sẽ thiết
lập việc tôn thờ Thiên Chúa "trong tinh thần và chân lý"
(Ga 4:23).
Bài
đọc II: Do Thái 2:14-18
Bài
này nói lên việc Chúa Giêsu là Thầy cả Thượng phẩm sẽ dâng mình
hiến tế trên thập giá vì tội lỗi loài người cũng như nay Người
dâng mình trong đền thờ.
Phúc âm: Luca 2:22-40
Bài
Phúc âm này trình thuật hai lễ nghi:
a)
Dù sinh Con mà còn đồng trinh, Mẹ Maria vâng giữ luật Maisen,
khi hết ngày kiêng cữ, lên đền dâng lễ tẩy uế (Lc 2:22).
b)
Cũng theo luật Maisen, Mẹ dâng Con Trai đầu lòng, với lễ tế là
đôi chim bồ câu, vì Mẹ nghèo (Lc 23-24).
Tại
đền thờ Giêrusalem, ông già Simêon ẵm bế Ấu Chúa.
*
Ca tụng Ngài là "Ánh Sáng muôn dân" (Lc 2:32).
*
Tiên báo: "Con Trẻ này là duyên cớ cho nhiều người dân Israel
hư hỏng hay được rỗi và sẽ là dấu hiệu gây mâu thuẫn" (Lc
2:34).
*
Tiên báo với Mẹ Maria: "Còn Bà, một lưỡi gươm sẽ đâm thâu
lòng Bà" (Lc 2:35).
L.m.
Phêrô, CMC
|