I. TRÊN ĐƯỜNG TÌM CHÚA:
NGUỒN SỐNG Bài một NHỮNG THẮC MẮC BUỔI ĐẦU

(Khai mạc: Giảng viên cầu nguyện thay cho mọi người, phó dâng lớp Dự tòng cho Thánh gia (Thánh Giuse, Đức Mẹ, Chúa Giêsu), cầu cho học viên ơn hiểu biết và yêu mến đạo Chúa là con đường cứu rỗi, xin ơn cải thiện đời sống cũ để tập sống theo tinh thần Chúa Kitô).

(Đề nghị: Giải nghĩa và tập làm Dấu Thánh giá đơn và kép, tập cầu nguyện trước và sau giờ học.

Bài về nhà: Học bài theo các Câu hỏi ôn. Lần tới khảo bằng miệng hoặc bằng giấy.

Tìm hiểu:

1. Lời chào làm quen...

(Lần lượt hỏi mỗi người đã có ý định theo đạo Chúa từ bao lâu?)

Vào tuổi đã lớn mà còn phải học đạo mới, đổi niềm tin, kinh nguyện, cuộc sống...là cả một hy sinh lớn lao, nhưng xin quả quyết: Hy sinh của quí vị có ý nghĩa và sẽ được đền đáp xứng đáng đời này và đời sau.

Chúng ta đang đi trên con đường "một chiều". Chắc chắn sẽ có ngày cuộc sống mỗi người chúng ta phải chấm dứt như bao nhiêu người đã chấm dứt. Đời người chỉ có MỘT LẦN.

Sau khi chết ta sẽ ra sao? Người Việt nam ta tin rằng hồn thiêng không chết, sẽ chịu "hành hình" nơi địa ngục, hay được "mát mẻ" nơi cực lạc, tùy mỗi người có biết sống trọn vai trò hiện tại của mình hay không, có biết sống niềm tin của mình hay không.

Quí vị theo đạo vì nhiều lý do: Để tìm cho mình một Đấng tôn thờ, tìm cho mình một hướng đi, tìm cho mình sự bình an hạnh phúc...Có những anh chị học đạo Chúa để thành hôn trong cùng một tôn giáo, đó là điều tốt, vì theo tư tưởng của tác giả St- Exupery "Yêu nhau không phải là ngồi nhìn nhau, nhưng là cùng nhìn về một hướng". Kinh nghiệm các gia đình cho thấy, để đời sống vợ chồng dễ hoà hợp, để việc dạy dỗ con em khỏi cảnh "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược", để an ủi nhau lúc tuổi già...rất cần đôi bạn cùng sống một tôn giáo. Bên trên mục đích thành hôn, các anh chị cần thêm một đích nữa: Học đạo Chúa để hiểu biết, yêu mến và phụng sự Chúa để được sống hạnh phúc đời này và đời sau.

Rồi đây, qua các buổi học, quí vị sẽ tự thấy Thiên Chúa đáng kính mến, đáng tôn thờ, phụng sự thế nào.   

2. Đầu tiên, nói tới theo đạo Công giáo, tự nhiên thấy rất ngại, vì nghe nói, theo đạo phải bỏ Ông Bà Tổ Tiên, không được tôn thờ các đấng sinh thành, điều đó có đúng không?

- Câu nói này có chỗ đúng mà cũng có chỗ không đúng. Đúng ở chỗ người theo đạo Chúa không được "tôn thờ"các đấng sinh thành" nếu hiểu chữ thờ như Tục ngữ Việt nam: Thờ cha kính mẹ, theo nghĩa chặt như thờ Thiên Chúa.  Vì đạo dạy rằng chỉ có một  Thiên Chúa , Đấng dựng nên trời đất mới đáng tôn thờ (worship), còn Ông bà cha mẹ chỉ đáng "tôn kính" (respect) thôi. Trong đạo Công giáo, việc tôn kính này trở thành một bổn phận bó buộc trong điều Răn thứ 4 trong 10 điều Răn. Điều răn thứ 4  buộc con cái phải yêu mến, tôn kính, vâng lời cha mẹ trong những điều phải lẽ, và giúp đỡ cha mẹ khi còn sống cũng như khi cha mẹ đã qua đời. Làm ngược lại là mắc tội bất hiếu.

- Không đúng ở chỗ "Theo đạo Chúa phải bỏ Ông Bà Tổ Tiên". Người theo đạo Chúa không bỏ, mà còn gắn bó chặt chẽ với ông bà cha mẹ; cha mẹ vẫn được "Sống tết, chết giỗ". Người Công giáo còn tin rằng sau khi chết sẽ được sẽ được gặp lại và đoàn tụ, sống hạnh phúc  mãi với ông bà cha mẹ ở đời sau, nếu cùng được vào nơi Cực lạc là Nước Thiên đàng (Paradise). 

3. Tại sao người theo đạo Chúa không cúng giỗ (make offerings) để cha mẹ khỏi đói?

Câu hỏi này nhắc người ta nhớ lại những bát cơm, những nén hương, những bánh trái trong mâm cơm cúng cha mẹ của những quí vị theo đạo Ông bà trong những ngày sóc (ngày 1 tháng âm lịch), ngày vọng ( ngày rằm, 15 tháng âm lịch), ngày kỵ (ngày giỗ), ngày Tết. Ngày đó, con cái cầm nén hương (incense) thành kính cúi đầu lễ bái trước vong linh (hồn thiêng) hay bài vị Tổ tiên (Tấm bảng bằng gỗ hoặc giấy viết tên tuổi chức tước), ông bà cha mẹ.

Người theo đạo Chúa không đặt mâm cơm cúng Ông Bà, vì họ nghĩ rằng hồn linh thiêng, không còn ăn được thực phẩm nuôi thể xác của người còn sống; nhưng bù lại, họ cầu nguyện, làm việc thiện, dâng lễ đền tội, cầu cho linh hồn Ông Bà cha mẹ sớm được giải thoát, về Thiên đàng hưởng hạnh phúc cùng Thiên Chúa. 

4. Có người nói, "Đạo nào cũng tốt, cũng dạy ăn ngay ở lành" cần gì phải theo đạo Chúa;  Người theo đạo Chúa, nhiều khi còn bê bối hơn!

- Đúng. Đạo nào cũng tốt, nếu xét về phía đạo nào cũng dạy tín đồ "ăn ngay ở lành", "tu thân, tích đức" thuộc phương diện luân lý (morality) như: Cấm bất hiếu, cấm giết người, cấm tà dâm, cấm trộm cắp...

Ở lành thì lại gặp lành,
    Ở ác gặp dữ tan tành như mưa.

Hiện thời, quí vị đang có những điều tốt lành như lòng trọng kính Ông Trời, lòng hiếu thảo với ông bà cha mẹ, không sát  nhân, không tà dâm, không trộm cắp, không làm chứng dối...xin cứ tiếp tục nắm giữ, vì những điều đó cũng chính là những điều bên đạo Công giáo dạy trong Mười Giới răn của Chúa.

a/ Nhưng khi nói về cái tốt, cũng có cái tốt hơn.  Đạo cũng có đạo tốt hơn. Đạo do loài người (như đức Phật, đức Khổng) dạy cũng tốt, nhưng đạo do Ông Trời (Đấng dựng nên vũ trụ và con người) dạy, chắc phải  tốt hơn. Người mình vẫn nói: "Gẫm hay muôn sự tại Trời".

b/ Ngoài những điều "ăn ở ngay lành", đạo Chúa còn dạy những điều chân thật của niềm tin, những Bí tích của tình thương Chúa Kitô đã lập để cứu rỗi con người...như sẽ học sau.

c/ Đạo Chúa sẽ giúp giải quyết các thắc mắc như: Thế giới này từ đâu mà có? Ai là Tổ tông loài người? Tại sao con người phải khổ đau? Chết rồi con người đi đâu? Đâu là ý nghĩa của cuộc đời? Đâu là ý nghĩa của tôn giáo? Đạo Chúa sẽ giúp ta thăng tiến cuộc sống, lợi dụng đau khổ để lập công phúc cho cuộc sống đời sau.

 Từ xa xưa, tại Á Đông có những bậc thánh hiền như Khổng tử , Lão tử , Phật Thích Ca; tại Hy lạp (Greek) có những triết gia Platon, Socrate mở đường đi tới chân thiện mỹ; tại Do thái cũng có Maisen và các tiên tri (prophet), các vị ấy không phải là Trời, nhưng là những vị được Trời sai đi như những ngôn sứ (prophet) mở đường cứu độ. Kinh Thánh (The Bible) Công giáo đã viết về điều này:

"Xưa Thiên Chúa Cha đã dùng các ngôn sứ nói với Tổ phụ (The Fathers) chúng ta nhiều lần nhiều cách. Nhưng đến thời kỳ sau hết là những ngày này, Thiên Chúa đã nói với chúng ta qua Con của Người là Giêsu Kitô, Cứu Chúa" (thư thánh Phaolô gửi dân Do thái Dt 1,1-4).

- Đúng: Người theo đạo Chúa, nhiều khi cũng bê bối, không hơn gì ai. Nhưng không đúng, vì không phải mọi người Công giáo theo đạo Chúa đều bê bối như vậy, có nhiều người tốt, nhiều thánh nhân. Đạo Chúa luôn dạy điều tốt, nhưng người ta có bỏ tính xấu của mình để nên tốt như đạo dạy không?  Do đó, "Theo đạo là cần, sống đạo lại cần hơn".

5. Theo đạo Chúa có khó lắm không?

- Đạo Chúa khó với những ai không biết chịu khó, nhưng không khó với những ai biết cố gắng.

Cụ Nguyễn Bá Học, một danh nhân nước ta cũng đã từng nói: "Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi, mà chỉ khó vì lòng người ngại núi e sông".

Cha ông chúng ta cũng dạy:

Yêu nhau chẳng quản gần xa,
     Một ngày chẳng đến thì ba bốn ngày.

Chúa Kitô (Ông Tổ đạo) đã lưu ý các môn đồ như sau:

 "Ai muốn theo Ta hãy từ bỏ mình, vác thập giá mình hằng ngày mà theo Ta. Ai muốn cứu mạng sống mình thì sẽ mất, ai bỏ mạng sống mình vì Ta, sẽ tìm lại được (Mt 16, 24).

Chúa còn nói thêm một câu có tính cách tuyệt đối về số phận đời đời như sau:

"Được lời lãi cả trần gian mà thiệt mạng sống (linh hồn) mình, nào có lợi gì, lấy gì mà đổi mạng sống mình được?" (Mt 16,26).

Nhưng đối với Chúa, lao lực luôn luôn đi với phần thưởng,  "Phần thưởng lớn lao là Sự Sống muôn đời (1 Tm 6, 11-19).

Chúa Giêsu Kitô là Con của Chúa Trời, Người giáng sinh làm người như ta để mở đường đưa ta về "Nguồn Sống". Người xưng mình là "Ta là Đường đi, là Sự Thật, và là Sự Sống" (Ga 14,6). Ai theo Người sẽ được sống đời đời".

Các bạn sẽ học hỏi về Thiên Chúa Tình yêu, Ngài đã dựng nên ta vì yêu, đã cứu chuộc ta vì yêu ta, ta cũng phải vì yêu mà theo Ngài để sau này được về Nước Ngài là Nước Thiên đàng, nơi chỉ có sướng mà không có khổ, chỉ có hạnh phúc mà không có bất hạnh, và kéo dài muôn đời muôn kiếp, với những người ta yêu mến, nhất là được sống trong Tình yêu Chúa, Đức Mẹ và các Thần thánh. Hạnh phúc chừng nào!

6. Nghe cha nói thấy ham quá, vậy muốn theo đạo Chúa phải làm những gì?

- Cám ơn chị, xin Chúa ban nghị lực cho chị để theo trót khóa học này và theo Chúa suốt đời. Chúng ta sẽ học sau những điều phải tin (kinh Tin kính), cầu xin (kinh Lạy Cha), tuân giữ (kinh Mười Điều răn, và nhận lãnh (kinh Bảy Bí tích). Nhớ lời cha ông dạy:

      Mặc ai chác lợi mua danh,
           Miễn sao học được đạo lành thì thôi. 

7. Có người nói "Chỉ cần giữ đạo tại tâm", cần gì những nghi lễ bên ngoài. Tư tưởng đó có chấp nhận được không?

- Người đời thường nói:

Khôn ngoan tâm tính tại lòng,
     Lọ là uống nước giữa dòng mới khôn!

Từ đó người ta nói:

Đạo tại tâm, câu nệ gì hình thức!

Đúng, cần phải thờ Chúa tại tâm, hay nói đúng hơn là bắt đầu từ trong tâm ra tới bên ngoài, vì con người có cả hồn lẫn xác. Sự tôn kính, tình yêu mến, sự giúp đỡ... đều phải bắt nguồn từ trong tâm rồi tỏ lộ ra bên ngoài. Thiên Chúa sẽ căn cứ vào các ước muốn và việc làm của bạn mà thưởng công cho bạn: "Ta có phần thưởng để trả cho mỗi người tùy việc chúng đã làm" (Kh 22,12).

Không đúng, vì con người có hồn có xác, nên cần các nghi lễ bên ngoài để tỏ lòng tôn kính bên trong.

Bạn có bằng lòng khi con của bạn nghĩ trong tâm: "Tôi kính yêu cha mẹ tôi hết lòng", nhưng khi gặp bạn nó không chào hỏi; bạn cậy nhờ; nó không giúp đỡ, ở xa mà không hề gọi phôn thăm bạn. Bạn có thích cái "tâm" ấy của con bạn không? Người nói "đạo tại tâm" chứ không cần nghi lễ bên ngoài chính là người nói mà không ý thức sâu xa điều mình nói. Người này không chú tâm thực hành những điều đạo dạy, không muốn cố gắng. 

Câu hỏi ôn: 

1. Theo đạo Chúa phải bỏ Ông Bà Tổ Tiên, không được tôn thờ các đấng sinh thành sao? (để trả lời, coi câu 2, những chữ in đậm)

2. Có người nói "Đạo nào cũng tốt"câu ấy đúng hay sai? (coi câu 4).

3. Nói rằng" Chỉ cần giữ đạo tại tâm" có đúng không? (coi câu 7). 

Bài đọc thêm

DÂN VIỆT HIỀN HÒA  ĐÓN NHẬN TIN MỪNG CỨU RỖI

Vào năm 1527, Mạc Đăng Dung chiếm ngôi nhà Hậu Lê lên làm vua. Tuy vẫn theo đường lối trị nước của nhà Lê, nhưng các cựu thần vẫn không chịu phục. Nhiều người tìm cách đi ẩn trên rừng hoặc ra nước ngoài, người khác nổi lên chống phá. Trong số những cựu thần ra nước ngoài có Nguyễn Kim sang nước Lào, tìm cách chiêu tập con cháu nhà Lê khôi phục nghiệp cũ.

Năm 1533, Nguyễn Kim tôn Lê Trang Tôn lên ngôi vua và gả con gái cho Trịnh Kiểm để cùng nhau diệt nhà Mạc.

Công cuộc truyền bá Đạo Thiên Chúa tại Việt nam được chính thức bắt đầu từ thời kỳ này. Theo sách Khâm Định Việt Sử thì "Năm Nguyên Hoà Nguyên niên (1533), đời Lê Trang Tôn có một dương nhân tên là Inikhu đi đường biển lén vào giảng đạo Giatô tại lành Ninh cường, Quần anh thuộc huyện Nam chân, và làng Trà lũ thuộc huyện Giao thủy". Nhà vua đã ra lệnh cấm truyền bá đạo mới này (Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục 33, 6B).

Sau giáo sĩ Inikhu này, có hai giáo sĩ khác là Alfonso da Costa và Juan Gonsalves người Bồ đào nha (Portugal) được Đức Giám mục ở Macao cử sang khu vực nhà Lê, do lời mời của công chúa Chiêm, chị vua Lê Thế Tôn, làm Nhiếp chính cai trị nước thay em còn nhỏ tuổi.

Ít lâu sau linh mục Ordonez người Tây Ban nha (Spain) đã tới Việt nam, được vua Lê tiếp và cho giảng đạo. Linh mục này đã dạy đạo và rửa tội cho công chúa Chiêm kể trên, đặt tên thánh là Maria, tức Công Chúa Mai Hoa.

Công chúa Mai Hoa khuyên được nhiều người khác theo đạo, bà tổ chức công cuộc từ thiện và lập nữ tu viện Đức Mẹ Vô nhiễm đầu tiên tại Việt nam. Bà đã làm Bề trên Tu viện này cho đến khi từ trần.

Năm 1578, một phái đoàn Việt nam đến Macao xin các thừa sai (missioners) Công giáo đến giảng đạo trong khu vực Nhà Mạc. Chính Mạc Mậu Hợp đã viết thư qua Macao nhờ Đức Giám mục can thiệp. Làm như vậy là để kéo người Bồ về phe mình, chống lại phe nhà Lê ngày càng hùng mạnh. Nhưng công cuộc truyền giáo khu vực này chưa có kết quả. Dân chúng rất có thiện cảm với nhà truyền giáo là cha Ruiz, nhưng họ không dám xin rửa tội, nếu họ không thấy nhà vua rửa tội trước.

Năm 1580, các linh mục Dòng Đaminh cũng đến giảng đạo ở khu vực Chúa Nguyễn gồm ba tỉnh Quảng bình, Thuận hoá, Quảng nam.

Năm 1615, các linh mục Dòng Tên bắt đầu truyền giáo tại Việt nam trong khu vực Chúa Nguyễn. Ngay năm đầu, các Người đã rửa tội được 300 người tại tỉnh Quảng nam.

Năm 1627, cha Đắc Lộ và cha Marquez Dòng Tên đã đến giảng đạo tại Thanh hoá. Việc giảng đạo của các Người đã thu được rất nhiều thành quả. Các Người khuyên được cả bà mẹ và bà chị chúa Trịnh cùng nhiều người quí tộc nhập đạo. Tới cuối năm 1627, hai cha đã rửa tội được 1200 người. Hai năm sau đã có 3 ngàn 5 trăm người nhập đạo.

Năm 1648, số giáo dân tại Việt nam đã lên tới gần 2 trăm ngàn người, sinh hoạt trong hơn 5 trăm thánh đường.

Việc truyền giáo tại Việt nam rất khích lệ so với việc truyền giáo tại Nhật, Tàu, Cao miên và Chiêm thành thời đó.

Theo các nhà truyền giáo lúc ấy còn ghi lại thì tính tình người Việt nam "thuần hậu, tốt lành". Cha Buzomi Dòng Tên cho rằng người Việt nam có những đức tính dung hoà giữa người Trung Hoa và người Nhật. Họ không quá thiên về văn chương, tính tình không thâm hiểm tự kiêu, tự tôn như người Trung Hoa, không độc ác như người Nhật; tuy dễ nghe, dễ tin và nhiều mê tín, nhưng biết nhận ra lẽ phải... Cha Christopher Borri khen người Việt nam nhã nhặn lịch sự rằng: "Dân chúng nhiều nước ở vùng Đông Nam Á thường coi những người Tây phương là tục tằn, nên khinh bỉ và tìm cách tránh mặt. Trái lại ở xứ Nam, dân chúng kéo đến gặp chúng tôi, hỏi han chuyện vãn, mời chúng tôi dùng bữa với họ. Nói chung, họ cư xử với chúng tôi cách lịch sự thân mật của một dân tộc có một văn hoá cao". (Nguyễn Hồng, Lịch sử Truyền giáo Việt nam trang 58). (Nguyệt san Trái Tim Đức Mẹ tháng 11/ 1987).