Điểm Nhấn Giáng Sinh
Thời gian càng đến gần lễ Giáng Sinh, không khí càng nhộn nhịp. Giáng Sinh không còn riêng của Kitô giáo mà trở thành lễ hội của mọi người dù họ theo tôn giáo nào. Vì thế, dần dần ý nghĩa thuần túy cũng bị giảm sút, vì người ta chú trọng ngoại tại nhiều hơn nội tại, lo “phần nổi” nhiều hơn “phần sâu”.
Khắp nơi thấy những lời chúc như “Mừng Chúa Giáng Sinh”, “Giáng Sinh An Lành”, “Chúc Mừng Giáng Sinh”, “Merry Christmas”, “Season’s Greetings”, “Joyeux Noël”, “Joyeuses Fêtes”,... bên cạnh có thể là Hang Đá, Cây Thông, Tấm Thiệp, Ông Già No-en, Vòng Lá, Chiếc Giày, Linh Dương,... thậm chí có cả Chú Tễu, với những ánh điện lấp lánh đủ sắc màu và những vật trang trí lộng lẫy khác.
Giáng Sinh càng rộn ràng hơn vì các Kitô hữu ngày nay cũng đang bị “hút” vào vòng-xoáy-trần-tục đó, kể cả người Công giáo. Rõ nét nhất là hai lĩnh vực: Thánh Ca và Hang Đá. Thật buồn thay!
1. THÁNH CA
Mỗi dịp lễ Giáng Sinh, các nơi vui mừng tập dượt hoạt cảnh và thánh ca chuẩn bị trình diễn vào những ngày cận kề lễ hoặc chính đêm No-en. Hoạt động này có thể riêng từng giáo xứ hoặc liên xứ (giáo hạt). Truyền thống tốt đẹp này đáng trân trọng lắm, vì đó cũng là một cách ca tụng Thiên Chúa.
Tuy nhiên, có những nơi tổ chức như một cuộc thi, cũng có các giải thưởng. Nếu giải thưởng mang tính khuyến khích để động viên tinh thần phục vụ thì tốt, không có gì đáng nói. Thế nhưng có những nơi đã để lại “hậu quả” là chê ca đoàn này, phê bình ca đoàn kia theo chiều hướng tiêu cực.
Trong tiếng Việt, người ta nói thường kèm theo từ “láy” để nhấn mạnh, tăng mức độ, hoặc đỡ “cụt ngủn”. Ví dụ: Xanh lè, cao khều, mập ù,... Về ca hát thì người ta nói “hát hỏng”. Tiếng Việt độc đáo thật, HÁT thì phải HỎNG, ca sĩ chuyên nghiệp cũng còn phải hát đi hát lại nhiều lần, rồi thu âm năm lần bảy lượt mới “nghe được” kia mà, huống gì dân không chuyên. HÁT mà bị HỎNG là chuyện thường thôi!
Hát thánh ca là hát những bài hát thánh, hát để nâng tâm hồn lên tới Chúa, hát để ca tụng Chúa, hát để gần Chúa hơn, hát để gặp Chúa và gặp tha nhân – dù chương trình Thánh Ca Giáng Sinh không thuộc lĩnh vực phụng vụ.
Thế mà, sau chương trình Thánh Ca Giáng Sinh như vậy lại khiến người ta chê bôi, chỉ trích, chia rẽ, xa nhau,... nghĩa là ngược với tinh thần Giáng Sinh: Yêu thương.
2. HANG ĐÁ
Tương truyền rằng Thánh Phanxicô là người đầu tiên có sáng kiến làm Hang Đá để mừng Chúa giáng sinh. Phải công nhận rằng sáng kiến này độc đáo thật đấy!
Là Hang Đá nhưng khi nhìn thì không thể biết đó là Hang Đá, vì một ngọn núi lớn trắng toát. Thực tế làm gì có núi nào như thế? Gọi là Hang Đá mà không thấy “hang động”, thế nên Thánh Gia phải ở sườn chân núi, giữa trời đất, gọi là lộ thiên. Rồi có những nơi trang trí quá nhiều, lấy cái phụ làm cái chính, còn cái chính lại là cái phụ, vì cố gắng nhìn mãi mà không thấy Thánh Gia trú ở chỗ nào. Có lẽ họ nghĩ rằng Hang Đá Giáng Sinh thì tất nhiên phải có Thánh Gia, coi như không nhìn cũng… “thấy”. Siêu thật!
Hang Đá là nơi chẳng sang trọng gì, Chúa Giêsu sinh ra trong hoàn cảnh vô cùng khó nghèo, giản dị, đơn sơ,... thế nhưng Hang Đá ngày nay quá lộng lẫy, điện sáng chói, nhìn cứ tưởng khách sạn 5 sao. Các giáo xứ và các giáo họ, kể cả các giáo khu, đua nhau làm Hang Đá lớn hơn, đẹp hơn, tốn tiền hơn,... để “đẹp mặt” các nhà tài trợ cho nhà thờ. Đã và đang có những Hang Đá phải chi phí từ hàng chục triệu tới hàng trăm triệu VNĐ. Ngày nay, người ta “bắt” Chúa sinh ra ở nơi quá sang trọng, nhưng chắc chắn CHÚA KHÔNG THÍCH, vì Ngài là Đệ Nhất Hàn Vương kia mà!
Người ta cũng thường Việt hóa hình ảnh Đức Maria và Đức Giuse, thế mà sao người ta lại không thắp cây đèn dầu leo lét trong Hang Đá nhỉ? Có nơi đã làm Hang Đá kiểu này: Đức Maria ngồi trên võng và bế Chúa Hài Đồng, còn Đức Giuse đứng phía sau và tay cầm chiếc đèn bão. Cũng hay thật đấy! Nhìn vào là thấy phong cách Việt Nam và thấy nghèo rõ ràng. Thế mới đúng là Giáng Sinh chứ!
Hang Đá Giáng Sinh nhắc nhở và nhấn mạnh về các nhân đức: Vâng lời, Yêu thương, Khó nghèo, Đơn sơ, Hiền lành, Dịu dàng, Hèn mọn, Khiêm nhường, Tha thứ,... NHÌN để THẤY và để NÊN THÁNH theo ý muốn của Chúa.
Tất nhiên khi làm gì cũng phải tốn kém, dù ít hay nhiều, nhưng thiết nghĩ chúng ta vẫn có thể làm Hang Đá giản dị để bớt chi phí và dành số tiền đó chia sẻ với người nghèo dịp Lễ Giáng Sinh thì thật tốt lành biết bao. Xin đừng “chạy đua” mà đánh mất ý nghĩa đích thực của Lễ Giáng Sinh!
Cũng đã có những nơi tổ chức tiệc giáng sinh cho giới lao động nghèo, cơ nhỡ, đơn chiếc, vô gia cư, mồ côi,... Có thể phần quà không nhiều, nhưng với họ vẫn có giá trị. Chắc chắn Chúa Giêsu Hài Đồng rất vui mà chúc lành cho nghĩa cử như vậy. Và như thế mới thực sự là Giáng Sinh An Lành!
Với tư cách là Mẹ Thiên Chúa, Đức Maria dạy Thánh nữ Maria Kowalska Faustina (1905-1938) cách chuẩn bị cho Lễ Giáng Sinh: “Này con gái, hãy cố gắng giữ thinh lặng và khiêm nhường, để Chúa Giêsu, Đấng luôn ngự trong linh hồn con, có thể nghỉ ngơi. Hãy thờ lạy Ngài trong tâm hồn, đừng ra khỏi nội tâm” (Nhật Ký, số 785).
Đức Mẹ còn “tâm sự” với Thánh Faustina thế này: “Linh hồn trung thành theo linh hứng của ân sủng thì làm vui lòng Chúa biết bao! Mẹ đã trao Đấng Cứu Thế cho thế giới; đối với con, con phải nói cho thế giới biết về lòng thương xót bao la của Ngài và chuẩn bị cho thế giới về lần đến thứ hai của Đấng sẽ đến, không với tư cách là Đấng Cứu Thế nhân từ, mà là Vị Thẩm Phán công minh” (Nhật Ký, số 635).
TRẦM THIÊN THU
Ngôi Sao Giáng Sinh
Đây là Giáng Sinh đầu tiên Bà Nội vắng Ông Nội, và chúng tôi đã hứa với Ông Nội trước khi Ông Nội qua đời rằng chúng tôi sẽ tạo cho Bà lễ Giáng Sinh tuyệt vời. Khi Ba Mẹ tôi, ba người em gái và tôi đến căn nhà nhỏ của Bà Nội ở núi Blue Ridge thuộc Bắc Carolina, chúng tôi thấy Bà Nội suốt đêm chờ chúng tôi đến từ Texas. Sau khi ôm nhau hạnh phúc, Donna, Karen, Kristi và tôi chạy ùa vô nhà. Căn nhà có vẻ trống vắng khi vắng bóng Ông Nội, chúng tôi biết đến lúc chúng tôi tạo lễ Giáng Sinh này đặc biệt đối với Bà Nội.
Ông luôn nói rằng cây Noel là vật trang trí quan trọng nhất. Vì vậy chúng tôi cùng trang trí cây Noel đẹp vẫn được giữ trong nhà kho của Ông Nội. Cây Noel nhìn rất đẹp. Nhiều đồ trang trí cũng được cất giữ cẩn thận với cây Noel, nhiều thứ có từ khi Ba tôi còn nhỏ. Khi mỗi người chúng tôi mở quà của mình, Bà Nội kể một câu chuyện. Mẹ tôi treo lên cây Noel những bóng đèn trắng và những dây băng đỏ, các em và tôi cẩn thận treo các vật trang trí lên cây Noel. Cuối cùng, Ông Già Noel đã làm vinh dự cho cây Noel.
Chúng tôi lùi ra để chiêm ngưỡng “tác phẩm” của mình. Đối với chúng tôi, nó nhìn tuyệt vời, đẹp như cây Noel ở Trung tâm Rockefeller vậy. Nhưng vẫn thiếu điều gì đó.
Tôi hỏi: “Ngôi sao của Bà Nội đâu?”. Ngôi sao là vật yêu quý nhất của Bà Nội. Bà Nội vừa tìm trong các hộp vừa nói: “Quái thật! Nó ở đây kia mà. Ông Nội của các con luôn gói mọi thứ cẩn thận khi dọn dẹp cây Noel mà”.
Chúng tôi tìm hết các hộp cũng thấy ngôi sao đâu, mắt Bà Nội rưng rưng. Đây hẳn không là vật trang trí bình thường, ngôi sao vàng phủ đồ trang sức màu sắc và đèn xanh chớp nháy. Vả lại, Ông Nội đã tặng Bà Nội khoảng 50 năm trước, dịp lễ Giáng Sinh đầu tiên sống đời phu thê. Bây giờ là lễ Giáng Sinh đầu tiên không có Ông Nội, ngôi sao cũng biến mất.
Tôi an ủi: “Bà Nội đừng lo. Chúng con sẽ tìm cho Bà Nội”. Mấy chị em tôi cùng tìm. Donna nói: “Mình tìm trong kho xem. Có thể chiếc hộp khuất đâu đó”. Nghe có vẻ hợp lý nên chúng tôi đứng lên ghế và tìm khắp nhà kho. Chúng tôi thấy cuốn sổ cũ của Ông Nội, những tấm hình chụp người thân, những tấm thiệp Giáng Sinh cũ, cả những chiếc áo dạ tiệc và các hộp đựng đồ trang sức, nhưng không thấy ngôi sao. Chúng tôi tìm cả dưới gầm giường và trên các kệ, hết bên trong ra bên ngoài cũng không thấy gì. Chúng tôi mệt đừ. Bà Nội có vẻ thất vọng dù Bà Nội cố gắng không để lộ ra.
Kristi đề nghị: “Chúng ta mua một ngôi sao mới vậy”. Bà Nội nói ngay: “Không. Năm nay chúng ta không có ngôi sao”. Lúc này, bên ngoài trời đã tối. Đến giờ đi ngủ vì Ông Già Noel sẽ đến sớm. Chúng tôi nằm trên giường, bên ngoài tuyết rơi lặng lẽ.
Sáng hôm sau, các em và tôi thức dậy sớm vì đó là thói quen của chúng tôi vào ngày lễ Giáng Sinh. Đầu tiên, để xem Ông Già Noel đã để gì dưới cây Noel, sau đó tìm ngôi sao Giáng Sinh trên trời. Sau bữa điểm tâm truyền thống với bánh táo, cả gia đình cùng mở quà. Ông Già Noel đã đem đến cho tôi món quà mà tôi thích là Lò Nướng Bánh, còn Donna được Búp-bê. Karen vui mừng vì được chiếc xe độc mã, còn Kristi được bộ tách trà bằng sứ. Ba tôi có nhiệm vụ phát quà để mọi người đều có quà cùng mở ra.
Ba nói với giọng rất lạ: “Món quà cuối cùng dành cho Bà là của Ông”. Bà Nội ngạc nhiên: “Của ai?”. Mẹ tôi giải thích: “Con thấy món quà đó ở trong nhà kho khi chúng con lấy cây Noel xuống. Nó được gói kỹ và con đặt nó dưới cây Noel. Con nghĩ đó là quà của Mẹ”. Karen hối: “Mau mở ra đi!”.
Tay Bà Nội run run mở quà. Mặt Bà Nội tươi hẳn khi mở lớp giấy và lấy ra một ngôi sao vàng chói. Có giấy ghi chú bên dưới. Giọng run run khi Bà Nội đọc cho cả nhà nghe:
Đừng giận tôi, Bà xã nhé! Tôi làm bể ngôi sao của Bà khi dọn dẹp đồ trang trí, và tôi không dám cho Bà biết. Dù đó là lúc mua ngôi sao mới tôi vẫn hy vọng nó mang lại cho Bà nhiều niềm vui như ngôi sao đầu tiên. Chúc mừng Giáng Sinh Bà xã.
Yêu Bà xã nhiều,
BRYANT
Thế nên trên cây Noel của Bà Nội có một ngôi sao, ngôi sao này diễn tả tình yêu của Ông Bà Nội của tôi đã dành cho nhau. Điều đó đã mang lại cho Ông Nội tôi một nơi dành cho lễ Giáng Sinh trong mỗi trái tim chúng tôi và làm thành lễ Giáng Sinh tuyệt vời nhất chưa từng có!
TRẦM THIÊN THU (Chuyển ngữ từ Star of Xmas)
(Đăng báo Trái Tim Đức Mẹ, số 456, tháng 12-2015, Dòng Đồng Công Hoa Kỳ)
Suy Tư Giáng Sinh
Lễ Giáng Sinh có nhiều điều khiến phải “động não”, xét mình, suy tư, chấn chỉnh, quyết tâm,... để chính tâm hồn trở thành “hang đá” cho Đấng Cứu Thế giáng sinh – chứ không phải hang đá vật chất.
Giáng Sinh cứ đến rồi đi như chiếc xe buýt chạy qua trên đường, tôi thấy kiểu nào và rút được bài học gì không? Đây chỉ là suy tư riêng, xin được chia sẻ...
1. ĐƠN SƠ
Lễ Giáng Sinh nhắc nhở tôi về tính Đơn Sơ – đơn sơ trong lời nói, cử chỉ, thái độ, hành động, ánh mắt, nụ cười, tín thác, yêu mến,…
Chúa Giêsu sinh ra là một trẻ thơ. Trẻ thơ luôn đơn sơ, hoàn toàn tin tưởng vào cha mẹ, không so đo, không tính toán. Như vậy, sống đơn sơ cũng là sống khiêm nhường: “Nếu anh em không trở lại mà nên như trẻ nhỏ, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời” (Mt 18:3).
Chính Đức Kitô cũng đã căn dặn và “mách nước” để sống giữa thế gian: “Hãy khôn như con rắn và đơn sơ như chim bồ câu” (Mt 10:16). Còn Thánh Phaolô đã nhắc nhở: “Tôi sợ rằng như xưa con rắn đã dùng mưu chước mà lừa dối bà Eva thế nào, thì nay trí lòng anh em cũng dần dần đâm ra hư hỏng, mất sự đơn sơ đối với Đức Kitô như vậy” (2 Cr 11:3).
2. MAU MẮN
Lễ Giáng Sinh nhắc nhở tôi về sự mau mắn – mau mắn trong mọi việc, tâm linh hoặc đời thường.
Sự mau mắn liên quan sự dứt khoát. Không dứt khoát thì không thể mau mắn, và không mau mắn thì không thể dứt khoát. Thiên Chúa không thích thái độ lừng khừng, chần chừ, lần lữa. Chính Ngài đã thẳng thắn và dứt khoát: “Ngươi hâm hẩm, chẳng nóng chẳng lạnh, Ta sẽ mửa ngươi ra khỏi miệng Ta” (Kh 3:16).
Tôi phải bắt chước các mục đồng mau mắn đến với Chúa: “Nào chúng ta sang Belem, để xem sự việc đã xảy ra, như Chúa đã tỏ cho ta biết” (Lc 2:15).
3. KHÓ NGHÈO
Lễ Giáng Sinh nhắc nhở tôi về đức Khó Nghèo – khó nghèo trong lối sống, sinh hoạt, tiêu xài, ý nghĩ,...
Mầu nhiệm Mai Khôi thứ Năm của Mùa Vui: “Đức Mẹ sinh Chúa Giêsu nơi hang đá. Ta hãy xin cho được lòng khó khăn”. Khó khăn ở đây là “sống đức khó nghèo” chứ không phải là “khó chịu”, “khó tính”, “khó ưa”,... Can đảm chấp nhận cảnh sống khó khăn là một nhân đức, vì chính Chúa Giêsu tự nguyện trở thành Đệ Nhất Hàn Vương – từ Belem tới Can-vê.
Theo Việt ngữ, “nghèo khó” cũng như “khó nghèo”. Vâng, hãy sống “khó nghèo” thực sự chứ đừng sống “KHÓ (mà) NGHÈO”, tức là chỉ nói suông, vẫn ung dung tự tại, “sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi”.
Dụ ngôn Phú hộ và La-da-rô nghèo khổ (Lc 16:19-31) cho thấy cái Phúc của sự khó nghèo, và Chúa Giêsu cũng bảo người ta đãi tiệc thì mời những người nghèo (Lc 14:12-14). Cố gắng đừng nao núng như lời kể của Thánh Phaolô: “Trải qua bao nỗi gian truân, họ vẫn được chan chứa niềm vui; giữa cảnh khó nghèo cùng cực, họ lại trở nên những người giàu lòng quảng đại” (2 Cr 8:2). Một trong Tám Mối Phúc cũng nhắc đến đức khó nghèo: “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ” (Mt 5:3; Lc 6:20).
4. VÂNG PHỤC
Lễ Giáng Sinh nhắc nhở tôi về đức Vâng Phục – vâng phục trong sự khiêm nhường và vui vẻ.
Thánh Phaolô nói: “Trước kia anh em đã không vâng phục Thiên Chúa, nhưng nay anh em đã được thương xót, vì họ không vâng phục; họ cũng thế: nay họ không vâng phục Thiên Chúa, vì Người thương xót anh em, nhưng đó là để chính họ cũng được thương xót. Quả thế, Thiên Chúa đã giam hãm mọi người trong tội không vâng phục, để thương xót mọi người” (Rm 11:30-32).
Vâng lời trọng hơn của lễ (1 Sm 15:22 và Tv 50:8-9). Thật vậy, Thiên Chúa luôn đề cao đức vâng lời. Về việc con cái vâng lời cha mẹ, Thánh Phaolô nói: “Vâng phục cha mẹ là làm đẹp lòng Chúa” (Cl 3:20). Thật vậy, dù là Ngôi Hai Thiên Chúa, Đức Kitô vẫn giữ trọn đạo làm con đối với cha mẹ: “Người đi xuống cùng với cha mẹ, trở về Na-da-rét và hằng vâng phục các ngài” (Lc 2:51).
5. BẢO VỆ SỰ SỐNG
Lễ Giáng Sinh nhắc nhở tôi về việc Bảo vệ Sự sống – bảo vệ thai nhi, giúp đỡ bệnh nhân, người hoạn nạn,...
Tại nơi hang chiên lừa ở Belem, Chúa Giêsu đã giáng sinh trong hình hài một trẻ thơ. Trẻ thơ cũng là một con người với đầy đủ nhân vị, nhân phẩm và nhân quyền. Bảo vệ sự sống là trách nhiệm của mọi người.
Sự sống là Thiên Chúa, như chính Đức Kitô đã định nghĩa về Ngài: “Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống” (Ga 14:6a). Rồi Ngài xác định: “Không ai đến với Chúa Cha mà không qua Thầy” (Ga 14:6b).
6. CHIA SẺ
Lễ Giáng Sinh nhắc nhở tôi về Đức Ái – mến Chúa và yêu người, thậm chí là yêu loài vật, yêu thiên nhiên,... vì Thiên Chúa là Tình yêu (1 Ga 4:8).
Yêu thương liên quan việc chia sẻ. Chia sẻ tinh thần hoặc vật chất. Chia sẻ là “trả nợ”. Chia sẻ là yêu thương, tức là thực hành Luật Yêu của Thiên Chúa. Chia sẻ là yêu người, yêu người là mến Chúa; không yêu người là không mến Chúa: “Nếu ai không yêu mến Chúa thì là đồ khốn kiếp!” (1 Cr 16:22). Thánh Phaolô xác định: “Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài món nợ tương thân tương ái; vì ai yêu người thì đã chu toàn Lề Luật” (Rm 13:8).
Dù là phàm nhân, cổ nhân cũng đã minh định rạch ròi: “Thiên võng khôi khôi, sơ nhi bất lậu” – Lưới trời lồng lộng, không ai thoát được!
7. TẠ ƠN
Tất cả là hồng ân, vì không có Chúa thì tôi chẳng làm được trò trống gì, chỉ là vô tích sự: “Không có Thầy, anh em chẳng làm gì được” (Ga 15:5). Tạ ơn là bổn phận và trách nhiệm của thụ tạo đối với Thiên Chúa, Đấng tác sinh muôn loài hữu hình và vô hình. Lễ Giáng Sinh là hồng ân cao cả, vì Con Chúa đến không chỉ để đồng cam cộng khổ với tôi trong thân phận kiếp người, mà Ngài còn cho tôi “được sống và sống dồi dào” (Ga 10:10).
Lạy Thiên Chúa, xin giúp con biết can đảm sống theo gương Con Một Ngài. Xin Chúa giúp con viết những gì con sống, và sống những gì con viết. Xin Chúa thương soi sáng, gợi ý và hướng dẫn con mỗi khi con viết lách về bất cứ điều gì hoặc ở dạng nào. Xin Chúa giúp con thành tâm chia sẻ chính Ngài với tha nhân, để làm vinh danh Ngài chứ không vì danh giá riêng con. Nếu có gì lệch lạc, xin Ngài dập tắt ngay từ khi manh nha. Xin Chúa cho bất kỳ ai gặp con thì cũng đều gặp được Chúa. Và con cũng chỉ xin Ngài như bổn mạng của con là Thánh Thomas Aquino: “Con chỉ muốn Chúa mà thôi”. Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng cứu độ của con. Amen.
TRẦM THIÊN THU